2024 жылғы 21 қарашада Бейжіңде Қазақстан мен Қытайдың талдау орталықтары форумының бірінші отырысы өтті. Бұл шараның ұйымдастырушылары Қазақстан тарапынан Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институты және Қытай тарапынан Қытай Қоғамдық ғылымдар академиясының Ресей, Шығыс Еуропа және Орталық Азия институты (ҚҚҒА РШЕОАИ).
Форумға қазақстандық делегацияны Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісі Ерлан Қарин басқарып барды. Іс-шараға Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институтының директоры Еркін Тұқымов, Философия, саясаттану және дінтану институтының Саяси зерттеулер орталығының директоры, «Бір белдеу, бір жол» сарапшылар клубының басқарма мүшесі Айдар Әміребаев, Қазақстандағы Бейжің Тілдер және мәдениет университетінің (BLCU Kazakhstan) бренч-кампусының директоры Сәуле Қошанова, ҚР Президенті жанындағы ҚСЗИ Азиялық зерттеулер бөлімінің басшысы Айдар Құрмашев қатысты.
Форум екіжақты ынтымақтастықтың өзекті мәселелерін талқылау және екі ел арасындағы өзара әрекеттестіктің стратегиялық бағыттарын әзірлеу үшін маңызды алаңға айналуы тиіс. Форум бағдарламасына халықаралық сын-қатерлердің Қазақстан-Қытай қарым-қатынастарына ықпалы, екі елдің экономикасын нығайтудағы инновация драйвері ретіндегі жоғары білімнің рөлі, сондай-ақ адами капиталдың тұрақты даму үшін маңыздылығы сияқты өзекті тақырыптарға арналған панельдік пікірталастар мен баяндамалар кірді.
Форумға қатысушылар алдында Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісі Ерлан Қарин мен Қытай Қоғамдық ғылымдар академиясының президенті Гао Сян құттықтау сөз сөйледі.
«Қазақстан мен Қытай арасындағы сараптамалық-талдау салысындағы жақындасу — бұл тек ағымдағы ынтымақтастық мәселесі ғана емес, сонымен қатар біздің елдеріміздің болашағына стратегиялық инвестиция. Біздің сарапшылар арасындағы диалог жаһандық сын-қатерлердің жаңа шешімдерін әзірлеуге және екіжақты ынтымақтастықты нығайтуға ықпал етеді», — деп атап өтті өз сөзінде ҚР Мемлекеттік кеңесшісі.
Е.Қарин Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев бастамашылық жасаған саяси жүйе мен қоғамдық қатынастарды өзгертуге бағытталған кешенді реформаларға жеке тоқталды.
«Қазақстандағы институционалдық реформалар заң үстемдігі, қажырлы еңбек, жасампаздық пен ілгерілеушілік қағидаттарында құрылуы тиіс қоғамдық құндылықтардың жаңа жүйесін құруға бағытталған. Бұл тұрғыда біздің қытай халқымен ұқсастықтарымыз көп», – деді ҚР Мемлекеттік кеңесшісі.
Сондай-ақ, ҚР Мемлекеттік кеңесшісі Қазақстан мен Қытайдың талдау орталықтарының екінші форумы келесі жылы Қазақстанда өтетінін хабарлады.
Шарада сөз сөйлеген ҚР Президенті жанындағы ҚСЗИ директоры Еркін Тұқымов форумның Қазақстан мен Қытай арасындағы жаһандық сын-қатерлерді шешу мен инновациялық тәсілдерді енгізудегі ынтымақтастығы үшін бірегей мүмкіндіктер ашатынын атап өтті. Ол сараптамалық диалогты нығайту серіктестіктің жаңа кезеңін қалыптастыруға негіз болатынына сенім білдірді.
«Біз қытайлық сараптама орталықтарымен сенімге, құрметке және өзара қолдауға негізделген берік, теңдестірілген және өзара тиімді қарым-қатынастар құруға ұмтыламыз», — деді Е.Тұқымов.
ҚСЗИ директоры мемлекетаралық диалогтың жаңа деңгейіне шығу үшін негіз бола алатын білім беру және ғылыми-зерттеулік бастамаларға ерекше назар аударды.
«Біздің форумның басты бастамаларының бірі тұрақты түрдегі ашық дәрістер – Public Talks өткізу болуы мүмкін, онда жетекші ғалымдар мен сарапшылар саяси зерттеулерден бастап қолданбалы технологияларға дейінгі өзекті мәселелер бойынша білімдерімен бөлісе алады. Сондай-ақ, Қазақстан-Қытай қарым-қатынастары бойынша журналдардың арнайы нөмірлерін шығару мүмкіндігін қарастыруды ұсынамын. Мұндай арнайы басылымдар стратегиялық мәселелерге объективті көзқарасты қамтамасыз ете отырып, біздің елдеріміз арасындағы ғылыми-зерттеулік алмасуды және ғылыми байланысты нығайта мүмкіндік жасайды», — деді Е.Тұқымов.
Философия, саясаттану және дінтану институтының Саяси зерттеулер орталығының директоры Айдар Әміребаев өз сөзінде қазіргі халықаралық сын-қатерлер жағдайындағы Қазақстан-Қытай қарым-қатынасындағы түйісу нүктелеріне тоқталды. Ол өз сөзінде «Белдеу және жол» бастамасы аясындағы ынтымақтастыққа, Қазақстанның сыртқы саяси векторларын үйлестіруге, Еуропалық Одақпен және Түркі мемлекеттері ұйымымен өзара іс-қимылға, сондай-ақ Орталық Азия ынтымақтастығын институттандырудың маңыздылығына ерекше назар аударды.
«Си Цзиньпин төраға айтқандай мемлекеттердің өзара мүдделеріне жауап беретін прагматикалық және есептелген коммерциялық мазмұнға ие «адал жобаларды» жүзеге асыруға басымдылық берілуі тиіс», — деді А.Әміребаев.
Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы ҚСЗИ Азиялық зерттеулер бөлімінің басшысы Айдар Құрмашев Қазақстан мен Қытайдың сараптамалық орталықтарының форумын ұйымдастыру сараптамалық өзара әрекеттестіктің перспективалары мен тәсілдерін талқылауға тамаша мүмкіндік беретінін атап өтті, бұл, сайып келгенде, екі елдің экономикалық өсуі мен әлеуметтік дамуына ықпал етеді. Сонымен қатар, бұл платформа технологияларды дамыту, жасыл энергетика және мәдени алмасу саласындағы елдеріміз арасындағы ынтымақтастықты нығайтуға мүмкіндік береді.
А.Құрмашев Қытайдың бұл мәселедегі тәжірибесіне оң баға бере отырып, Қазақстанның тұрақты дамуы мен технологиялық жаңғыруындағы адам капиталының рөліне ерекше назар аударды.
«Қазақстан дамыған цифрлық экономиканы құруға және жоғары технологиялар саласындағы өз позициясын нығайтуға ұмтылуда. Қытай үнемі инновациялық патенттер бойынша көшбасшылардың қатарында және жасанды интеллект, финтех және ақылды қалалар сияқты салаларда айқын өсуді көрсетті. Қытаймен ынтымақтастық Қазақстанға озық тәжірибені алуға және озық технологияларды енгізуге мүмкіндік береді», — деді А.Құрмашев.
ҚР Президенті жанындағы Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институты (ҚСЗИ) мен Қытай Қоғамдық ғылымдар академиясының Ресей, Шығыс Еуропа және Орталық Азия институты (ҚҚҒА РШЕОАИ) арасында өзара түсіністік туралы меморандумға қол қоюы форумның басты оқиғасы болды. Қол қою рәсіміне Қытай тарапынан ҚҚҒА Ресей, Шығыс Еуропа және Орталық Азия институтының директоры Сунь Чжуанжи қатысты.
Құжат тараптардың ғылыми және сарапшылық өзара іс-қимылын тереңдетуге ұмтылысын атап өтті және Қазақстан мен Қытай арасындағы қарым-қатынастарды дамытуға ортақ көзқарастарды біріктірді. Меморандумда бірлескен ғылыми іс-шаралар мен зерттеулерді ұйымдастыру, талдамалық материалдар мен ғылыми жарияланымдармен алмасу, ақпараттық қамтамасыз ету, жүйелі жұмысты қамтамасыз ету үшін «Ақыл-ой орталығы» форумының тұрақты отырыстарын өткізу механизмін құру сияқты ынтымақтастықтың негізгі бағыттары белгіленді.
Форумда сонымен қатар ҚҚҒА РШЕОАИ басшысының орынбасары Ли Чжэнгли, Қытай Халық Республикасы Мемлекеттік кеңесі жанындағы Еуразияның дамуы жөніндегі зерттеу орталығының Әлеуметтік даму институтының директоры Ли Юнцюань, ҚҚҒА Дүниежүзілік институтының бас ғылыми қызметкері Оуян Сянин, сондай-ақ ҚҚҒА РШЕОАИ Орталық Азия департаментінің басшысы Чжан Нин баяндама жасады.
Сараптама орталықтарының форумы Қазақстан мен Қытайдың стратегиялық мәселелерді шешуге және елдер арасындағы байланысты нығайтуға бағытталған бірлескен жобаларды жүзеге асыру арқылы әріптестікті одан әрі нығайтуға дайын екенін растады. Қатысушылар бірлескен ғылыми жобаларды әзірлеу және жүзеге асыру, білім беру бағдарламаларын кеңейту және студенттермен, оқытушылармен және мамандармен алмасуды, диалогтың ашықтығы мен тиімділігін арттыру үшін басылымдық және ақпараттық қызметті күшейтуді, тұрақты экономикалық өсуге қол жеткізу және бәсекеге қабілеттілікті арттыру үшін алдыңғы қатарлы технологияларды енгізуді қоса алғанда алдағы жұмыстың негізгі бағыттарын белгіледі.
Талқылау орталықтары форумының тұрақты отырыстарын өткізу механизмін құру өзара әрекеттестікті жүйелеуге және жаһандық сын-қатерлерді шешу алаңын құруға мүмкіндік береді. Форум Қазақстан мен Қытай арасындағы екіжақты қарым-қатынастардың жаңа перспективаларын аша отырып, ұзақ мерзімді ғылыми диалогтың, инновациялық ынтымақтастық пен мәдени алмасудың негізіне айналады.
