Соңғы жылдары Ақтөбе қаласында жергілікті тұрғындармен өзара әрекеттестікті нығайтуға және қаланы басқару процестерінің ашықтығын арттыруға бағытталған бастамалар белсенді түрде енгізілуде. «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» бастамасы аясында әкімнің халықпен тұрақты кездесулерін, ашық кері байланыс арналарын және «e-Otinish» порталы және «Халық қатысатын бюджет» жобасы сияқты инновациялық платформаларды қамтитын түрлі коммуникация арналары пайдаланылады. Ақпараттың өзектілігі мен қолжетімділігі әкімдіктердің ресми аккаунттары және әкімдердің әлеуметтік желілердегі жеке парақшалары арқылы қосымша қолдау көрсетіледі, бұл әркім үшін ашық диалогты қолдауға мүмкіндік береді.
1-кесте. Мемлекеттік органдардың азаматтармен байланыс арналары
I. Әкімдердің жыл бойы халықпен кездесулердің барлық деңгейлерін өткізуі – мемлекет пен азаматтық қоғам диалогының дәстүрлі құралдарының бірі. Кездесулерде әкім тұрғындарға атқарылған жұмыстар, ауданның даму жоспарлары туралы есеп береді, сондай-ақ қала тұрғындарының сұрақтары мен өтініштеріне жауап береді. Одан әрі кездесу сұрақ-жауап форматында жалғасады.
Қазақстан Республикасы Президентінің «Әкімдердің халықпен кездесулерін өткізу туралы» Жарлығына сәйкес, Ақтөбе әкімінің тұрғындармен көшпелі кездесулері 2023 жылы тоқсан сайын өткізілді. 2023 жылы қала әкімі Ақтөбе қаласының екі ауданының – «Астана» және «Алматы» тұрғын алаптарының тұрғындарымен 18 көшпелі кездесу өткізді.
2024 жылы әкімдердің халықпен кездесулерін өткізу тәртібі тоқсан сайыннан жартыжылдыққа өзгерді. Мәселен, 2024 жылы Ақтөбе қаласының әкімі халықпен 4 кездесу өткізді (қаланың әр ауданында – екеу).
Ақтөбе әкімдігінің өтініштері мен мәселелерін талдау деректері бойынша азаматтар түрлі мәселелерді көтеруде, алайда қаланы абаттандыру тақырыбы шешуші болып қала береді.
Ақтөбе әкімдігінің мәліметінше, 2024 жылы негізгі мәселелер: тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық – 70%, ауыл шаруашылығы және ветеринария – 10%, тұрғын үй мәселелері – 5%, кәсіпкерлік қызмет –5%, білім беру және денсаулық сақтау – 3%, құқықтық тәртіп – 3%, транспорт – 3%.
Тәжірибе көрсеткендей, әкімнің тұрғындармен кездесуі қала тұрғындарының қандай мәселелерін бірінші кезектегі шешуді талап ететінін жақсы түсінуге көмектеседі.
1-диаграмма. Қала тұрғындарының Ақтөбе қаласы әкімімен кездесуі кезіндегі өтініштер мен мәселелерді талдау нәтижелері
- Азаматтардың жергілікті бюджет қаражатын бөлуге қатысуы. Өзін танытқан «Халық қатысатын бюджет» жобасы (ХҚБ) Ақтөбеде 2021 жылдан бастап іске асырылуда. Жобаның мәні мынада: тұрғындардың өздері абаттандыру идеяларын ұсынады, оларды жоба деңгейіне дейін пысықтайды, содан кейін онлайн-дауыс беру арқылы жеңімпаздарды таңдайды.
Жоба барысында қалада 112 жоба жүзеге асырылды:
- 2021 жылы – 40 572,6 мың теңге сомасына 10 жоба;
- 2022 жылы – 91 057,7 мың теңге сомасына 10 жоба;
- 2023 жылы – 748 152,5 мың теңге сомасына 48 жоба;
- 2024 жылы ұсынылған 88 жобаның ішінен 1 млрд теңгеден астам сомаға 44 жоба мақұлданды және іске асырылды. Мысалы, бұл жобаларға 29 балалар ойын алаңы; 18 спорт алаңы; 22 футбол алаңы; 3 баскетбол алаңы; 2 саябақ; 31 көпқабатты үйдің ауласын абаттандыру (жарықтандыру, асфальттау, самалжайлар, орындықтар мен қоқыс жәшіктерін орнату) кіреді.
2-диаграмма. 2021-2024 жылдары Ақтөбе қаласының Халық қатысатын бюджетті қаржыландыру серпіні
- Ашық кері байланыс арналары. «E-Otinish» порталы арқылы жүгіну азаматтарға мемлекеттік органдарға ресми сұрау салуды ресімдеуге, өтініш немесе шағым беруге, сондай-ақ мәселелер туралы хабарлауға мүмкіндік береді.
2024 жылы Ақтөбе әкімдігінің мәліметінше, мемлекеттік органдарға «e-Otinish» порталы арқылы азаматтардан 1 177 өтініш түскен. Оның 820-сы қаралып, 357-сі қайта жіберілді. Бұл ретте сұраулардың 75%-ы ТҮКШ-ға, 10%-ы кәсіпкерлікке, 9%-ы әлеуметтік салаға, 5%-ы жеке сипаттағы мәселелер.
Салыстыру үшін 2023 жылы 856 өтініш түскен. Оның 573-і қаралды, 273-і қайта бағытталды.
Статистика көрсеткендей, «e-Otinish» порталы арқылы түскен өтініштер саны жыл сайын артып келеді.
3-диаграмма. 2024 жылы «e-Otinish» порталы арқылы
Ақтөбе қаласы азаматтарының әкімдікке өтініштерін талдау
- Әкімдіктердің аккаунттары және әкімдердің әлеуметтік желілердегі жеке парақшалары
Ақтөбе қаласының жергілікті атқарушы органдарының өкілдері әлеуметтік желілерде белсенді. Мысалы, Ақтөбе әкімдігінің Instagram-ы Agtobe_akimat 110 мың жазылушы және 15 мыңнан астам жарияланым бар. Қала әкімі де жеке парақшасын белсенді жүргізеді.
Жүргізілген контент-талдау Ақтөбе әкімдігінің сайттары мен әлеуметтік желілері негізінен қаладағы немесе аудандағы ағымдағы жағдай туралы ақпаратты жариялайтынын, әкімдіктің жоспарлары мен өткен іс-шаралар туралы хабардар ететінін көрсетеді. Бұл ретте әлеуметтік желілерде мемлекеттік бағдарламалар, әлеуметтік көмек және заңнамадағы өзгерістер туралы ақпарат жоқ.
Мемлекет пен қоғам арасындағы диалогтың конструктивтілігі елдегі қоғамдық-саяси тұрақтылықты қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарады. Биліктің азаматтармен тұрақты және ашық өзара әрекеттестігіне негізделген «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасын іске асыруға қатысу Қазақстан Республикасы мемлекеттік қызметшілерінің басымдығы ғана емес, міндеті болып табылады. Бұл қоғамның билік органдарына деген сенімін нығайтуға мүмкіндік береді және жергілікті жерлерде өзекті мәселелерді тиімді шешуге ықпал етеді.
Айдана Акесина, ҚР Президенті жанындағы ҚСЗИ Стратегиялық талдау бөлімінің бас сарапшысы
Жақсат Төлегенов, Ақтөбе қаласы «Астана» ауданы әкімінің орынбасары,
ҚР Президенті жанындағы Мемлекеттік басқару
академиясының магистранты, ҚСЗИ практиканты
