Президенттің сұхбатында сыртқы және ішкі саясаттың, сондай-ақ әлеуметтік-экономикалық мәселелердің кең ауқымы талқыланып, кәсіпкерлікті дамытудың маңыздылығына ерекше көңіл бөлінді.
Бүгінгі таңда кәсіпкерлік ұлттық экономиканың тұрақты өсуінің негізгі қозғаушы күші ретінде қарастырылады.
Мемлекет басшысының айтуынша, шағын және орта кәсіпкерлік (ШОК) елдегі жұмыспен қамтылған халықтың жартысына жуығына — 4,3 миллион адамға жұмыс беруде. Соңғы он жыл ішінде ШОК секторында жұмыспен қамтылғандар саны 1,5 есеге артқан, ал оның жалпы жұмыспен қамтудағы үлесі 2014 жылғы 33%-дан 2023 жылдың соңында 48,4%-ға дейін өсті.
Экономикадағы ШОК-тың жалпы қосылған құндағы (ЖҚҚ) үлесі тұрақты өсуде. 2023 жылы бұл көрсеткіш 36,7%-ға жетіп, бенчмарк-елдердегі орташа 50% деңгейіне жақындады.
Кәсіпкерлік сектордың дамуы үшін мемлекет жаңа реттеу саясатын іске асыруда, бұл кәсіпкерлік белсенділікті ынталандыруға бағытталған. «Жаңа беттен» реформасы аясында 2022 жылдан бері кәсіпкерлердің жұмысына кедергі келтірген 10 мыңнан астам артық талап жойылды.
Сонымен қатар ШОК-ты дамыту үшін арнайы қаржылық қолдау көрсетілуде. 2019 жылдан бастап субсидиялау және екінші деңгейлі банктердің несиелеріне ішінара кепілдік беру бағдарламаларына қатысқан жобалар саны 5 есеге өсті.
«Даму» қоры арқылы 2024 жылы жалпы сомасы 94,2 млрд теңгені құрайтын 401 жоба қаржылық қолдауға ие болды, оның ішінде 80,1 млрд теңге көлемінде кепілдіктер берілді. Бұл шаралар елдегі кәсіпкерлік белсенділікті арттырып, экономиканың әртараптандырылуына және тұрақты дамуына ықпал етуде.
«Даму» қоры арқылы 2024 жылы жалпы несие сомасы 94,2 млрд теңгеге болатын 401 жобаға қолдау көрсетіліп, 80,1 млрд теңгеге кепілдік берілді.
Халықаралық даму институттарының бағалаулары Қазақстандағы кәсіпкерлік саласындағы оң серпіні растайды. Атап айтқанда, Global Entrepreneurship Monitoring рейтингінде еліміз бизнесті жүргізу шарттары бойынша 47 елдің арасында 21-орынға ие болды. Бұл шарттар 12 негізгі факторды қамтитын NESI (Ұлттық кәсіпкерлік контекстік индексі) композиттік индексі арқылы бағаланады.
Сонымен қатар рейтинг мәліметтеріне сәйкес, Қазақстанда «бастапқы кәсіпкерлік белсенділіктің» (БКБ) айтарлықтай өсуі және тұрғындар арасында кәсіпкерлікке қызығушылықтың артуы байқалады. Қазақстандағы РҚА деңгейі 20% құрайды, бұл көптеген жетекші Батыс және Азия елдерінен озып, әлемдік рейтингте 9-шы орынды қамтамасыз етеді.
Мемлекет басшысы жыл сайын отандық бизнес-қауымдастық өкілдерімен кездесулер өткізіп, сала басшыларымен елдегі бизнес-климаттың өзекті мәселелерін талқылайтынын ерекше атап өткен жөн.
2029 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспарында мемлекет көрсетілген мерзімге дейін қол жеткізуді жоспарлап отырған маңызды көрсеткіштер айқындалған. Оның ішінде ЖӨӨ-дегі ШОК ЖҚҚ үлесі 39,5%-ға жетуі тиіс, сондай-ақ экономикадағы орта бизнестің үлесі 2029 жылға қарай 15%-ға дейін ұлғайтылуы тиіс.
Тұтастай алғанда, жоспарланған көрсеткіштерге және ұлттық экономиканың тұрақты өсуіне қол жеткізу үшін кәсіпкерлікті дамытудың кешенді тәсілі, оның ішінде ШОК қолдаудың өңірлік бағдарламаларын әзірлеу қажет. Осы бағдарламалар аясында Қазақстанның даму институттары әр аймақтың ерекшеліктері мен оның бәсекелестік артықшылықтарын ескере отырып, қолдау шараларын бейімдеу маңызды.
Ерлан Жақупов, ҚР Президенті жанындағы ҚСЗИ Жаһандық экономика және тұрақты даму бөлімінің басшысы
