Қазіргі таңда әлемді болжау мүмкін емес және біздің еліміз жаңа сынақтарға тап болуда. Әлемдік экономика геосаяси тәуекелдер мен тұрақты жоғары инфляция аясында қызмет жасауды жалғастыруда. Дегенмен Қазақстан экономикасы ұзақ уақыт бойы «орташа табыстың тұзағында». Мұндай жағдайларда экономикалық дамудың тексерілген жоспарын қалыптастыру қажеттілігі артады. Мемлекет басшысы Қазақстан халқына Жолдауында қазақстандықтардың игілігі үшін құрылатын жаңа экономикалық модельді ұсынды.
Біріншіден, экономикалық өсудің жаңа нүктелері анықталды. Экономикалық саясаттың назары негізгі дәстүрлі салаларды (өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы) трансформациялауға да, «жасыл» сектордың ауқымын кеңейтуге де бағытталатын болады.
Сонымен қатар орта кәсіпкерлік те қарқынды дамуы керек. Мысалы, Қазақстанның ЖІӨ-дегі орта бизнестің үлесі 10%-дан аз, ал ЭЫДҰ мемлекеттерінде олардың үлесі 20%-ға жетеді. Осылайша жаңа экономикалық саясат парадигмасына инновациялар мен цифрлық трансформацияның жаңа толқыны енгізілді.
Екіншіден, жаңа бастамалар мен жобаларды жүзеге асыру үшін қаражат қажет. Президент Жолдауы Қазақстан экономикасы үшін қосымша қаржыландыруды тартуға мүмкіндік беретін бірқатар нақты шаралар мен стратегияларды ұсынды.
Қазіргі уақытта қаржы секторы инвестициялық үдеріске қатысу деңгейі төмен, бұл мәселе бойынша үлкен жауапкершілік мемлекеттік бюджетке жүктеледі. Бүгінгі таңда елде 21 банк жұмыс істейді, ал экономикалық жобаларды қаржыландырумен аз бөлігі ғана айналысады. Осылайша банктердің экономикаға белсенді қатысуы үшін мемлекеттік органдар ірі инвестициялық жобаларды қаржыландыру кезінде даму институттарының кепілдіктерін беру мәселесін пысықтайтын болады.
Әлемдік тәжірибеде «ұзын ақшаның» маңызды көзі – бағалы қағаздар нарығы. Осы тұрғыдан алғанда, екі қор биржасын біріктіру бастамасы ішкі қор нарығының инвестициялық тартымдылығы мен тиімділігін арттыру құралы ретінде қарастырылуы қажет.
Үшіншіден, кез келген елдің экономикасының ең құнды ресурсы – адами капитал. Қазақстан бүгінде елдің болашағын айқындайтын халықтың жыныстық-жас құрылымының өзгеруіне тап болып отыр. Елімізде жыл сайын 400 мыңнан астам бала туады. Алдағы жылдары белсенді жас кезеңіне 2000 жылдары туылған жас буын кіреді. Қазақстан үшін бұл демографиялық жағдай – экономикалық пайда тауып, дамудың жаңа деңгейіне шығу мүмкіндігі. Адамның қажеттіліктеріне бағытталған экономиканы дамыту – Мемлекет Басшысы Жолдауда ерекше назар аударған мәселе. Экономикалық саясаттың негізгі басымдығы сапалы білім алу үшін мүмкіндіктерді кеңейту, еңбек нарығын жаңа шындыққа бейімдеу және жұмыспен қамтудың жаңа нысандарын дамыту болуы тиіс.
Анна Альшанская,
ҚР Президенті жанындағы ҚСЗИ-дың
Экономикалық саясатты талдау бөлімінің
басшысы
