Жиырмадан астам елден 50-ге жуық сарапшыны біріктірген Astana Think Tank Forum жұмысының екінші күні Мемлекет басшысы қатысқан пленарлық сессиядан басталды.
Өз сөзінің басында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Астана халықаралық форумының аясында құрылған бұл диалог алаңы неғұрлым өзекті жаһандық және өңірлік мәселелер бойынша идеялармен алмасу үшін қызмет ететінін атап өтті.
Мемлекет басшысы бейбітшіліктің поляризациясы күшейіп, көпжақты халықаралық институттардың беделі әлсіреген сайын орта державалардың рөлі артып келеді деп санайды.
«Ірі державалар бақталастыққа бой алдырып, бір мәмілеге келе алмай жатқан кезде, дау-дамайды реттеуге орта державалар жиі дәнекер болады. Осылайша олар жаһандық ынтымақтастықтың іргесі шайқалмауына ықпал етеді», – деп атап өтті Қасым-Жомарт Тоқаев.
Мемлекет басшысы өз сөзінде Қазақстан көптеген жылдар бойы халықаралық қоғамдастықтың беделді мүшесі ретінде өз миссиясын жүзеге асырып келе жатқанын айтты.
«Біздің сыртқы саясатымыздың негізгі басымдықтары – тәуелсіздік, мультилатерализм, өңірлік тұрақтылық және дипломатия. Сондықтан біз жаһандық ынтымақтастық пен прогрестің қозғаушы күші әрі әлемдегі бірегей әмбебап ұйым саналатын БҰҰ-ның рөлін қолдаймыз. Өз өңірімізде, сондай-ақ одан тысқары жерлерде ұзақмерзімді бейбітшілік пен даму үрдісін сақтау үшін негізгі серіктестеріміздің бәрімен конструктивті қарым-қатынас жасау маңызды деп санаймыз», – деп мәлімдеді Президент.
Сөз соңында Мемлекет басшысы форумға қатысушылардың сұрақтарына жауап берді. Пленарлық отырыстың модераторы, Berlin Global Dialogue төрағасы Ларс-Хендрик Рёллер Мемлекет басшысынан Қазақстанның өңірде қандай рөл атқаратынын, сондай-ақ аймақтық ынтымақтастық арқылы орта державалардың ұстанымдарын тиімдірек пайдалану тұрғысынан қандай проблемалар бар екенін сұрады.
«Ең алдымен, біз аймақтық саясатқа, Орталық Азиядағы барлық жақын көршілерімізбен тығыз ықпалдастыққа бейіл екенімізді атап өткім келеді. Біз ынтымақтастықты тереңдеткен сайын, Қазақстан мен Орталық Азияның басқа да елдерінің мүдделері үшін жақсы болмақ. Қазіргі жағдайды он жыл бұрынғы ахуалмен салыстыруға келмейді, мүлде өзгеше. Бүгінде біз белсенді ынтымақтастықты дамытып келеміз, ауқымы кең мәселелер бойынша санқырлы байланыс орнатылды. Орталық Азия мемлекеттерінің басшылары жиі кездеседі. Ортақ мәселелерді бірлесе пысықтайды. Бұл басқосулардың нәтижесі мол. Сондықтан менің жауабым айқын. Біздің саяси ұстанымдарымыз стратегиялық тепе-теңдікті нығайтуға бағытталған. Меніңше, Орталық Азияның әлем картасындағы орны ерекшеленіп келеді. Менің аймақтағы әріптестерім мұнымен келіседі деп ойлаймын. Біз осы өте маңызды өңірдің әлеуетін нығайту үшін қолдан келгеннің бәрін жасаймыз. Біріккен Ұлттар Ұйымына келетін болсақ, мен оны нығайту керек деген сенімдемін. Өйткені оның орнын басатын ұйым жоқ. БҰҰ-да көптеген кемшілік болғанымен, бізде басқа балама жоқ. Сондықтан Қазақстан БҰҰ рөлін нығайту бойынша осындай ұстанымдағы барлық елмен ынтымақтаса беруге ниетті. Аймақтық державалар мен орта державалардың үні, ең алдымен, Қауіпсіздік Кеңесінде естілуге тиіс. Қауіпсіздік Кеңесі де реформаға мұқтаж. Өйткені ол, өкінішке қарай, тығырыққа тірелді. Ал одан шығудың жолын бәріміз бірлесіп табуымыз керек. Біз келесі жылы 80 жылдығын атап өтетін Біріккен Ұлттар Ұйымына қолдау көрсетуіміз қажет», – деді Қасым-Жомарт Тоқаев сарапшының сұрағына жауап бере отырып.
Сондай-ақ, Astana Think Tank Forum 2024 екінші күні аясында Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институты ұйымдастырған II Қауіпсіздік және ынтымақтастық жөніндегі Орталық Азия форумы өтті.
Қауіпсіздік және ынтымақтастық жөніндегі Орталық Азия форумы әлемдік жетекші ғылыми-зерттеу орталықтарының сарапшыларын біріктіретін Орталық Азиядағы ынтымақтастық мәселелері жөніндегі диалог алаңы ретінде екінші жыл қатарынан өтуде.
ҚР Президенті жанындағы ҚСЗИ директоры Еркін Тұқымов сессияның модераторы ретінде сөз сөйлеп, Орталық Азия алдында тұрған сын-қатерлер туралы мәселені көтерді.
«Біз дүниежүзілік жүйенің дамуының жаңа кезеңіне кірдік, онда біз қырғи қабақ соғыстан бері көрмеген геосаяси ақауларды байқаймыз. Осы ажырау жолдары дәстүрлі өлшемде ғана емес, сонымен қатар жаһандық динамиканың жаңа, айқын емес аспектілеріне де әсер етеді. Сонымен қатар Astana Think Tank Forum сияқты алаң сындарлы ынтымақтастықтың көпірлерін салуда: геосаяси бытыраңқылық әлемінде Қазақстан сенім мен диалогтың күн тәртібін ілгерілетуде», – деп атап өтті Е.Тұқымов.
ҚР Парламенті Сенатының төрағасы Мәулен Әшімбаев форумда сөйлеген сөзінде жаһандық дамудың қазіргі кезеңі халықаралық қатынастардағы геосаяси теңгерімсіздіктермен және тұрақсыздықпен сипатталатынын атап өтті. Бұл процестің салдарының бірі – қауіпсіздік пен тұрақты дамуды қамтамасыз етудегі орта елдердің рөлі мен жауапкершілігінің артуы.
«Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев Форумның пленарлық отырысында орта елдердің артып келе жатқан рөліне жан-жақты тоқталды. Негізінен ірі державалардың көлеңкесінде қалып келген орта елдер бүгінде аймақтық және жаһандық тұрақтылық пен әлемнің орнықты дамуын қамтамасыз етуде алдыңғы қатарға шығып отыр. Бұл олардың икемділігіне, диалогқа бейімділігіне және сындарлы өзара іс-қимылына қатысты екенін атап өткен жөн. Соңғы жылдарда Қазақстан өзекті жаһандық және өңірлік проблемаларды жеңілдету үшін конструктивті өзара іс-қимыл мен ынтымақтастық саясатын дәріптеп келеді. Бізде жаһандық күн тәртібін ілгерілетуде және өзекті мәселелерді шешуде орта державалардың жеткілікті деңгейде тиімді бола алатынын көрсететін нақты нәтижелер де бар», – деді Сенат Төрағасы.
Сондай-ақ, Өзбекстан Республикасы Президентінің жанындағы стратегиялық және өңіраралық зерттеулер институтының директоры Элдор Арипов, Тәжікстан Республикасы Президентінің жанындағы Стратегиялық зерттеулер орталығының өңірлік қауіпсіздік мәселелерін зерттеу басқармасының бастығы Шарифзода Саидхомид және Каспий, Caspian Policy Center (АҚШ) мәселелері жөніндегі аға ғылыми қызметкері Эрик Руденшиолд II Қауіпсіздік және ынтымақтастық жөніндегі Орталық Азия форумы алаңында пікірталастарда сөз сөйледі.
Astana Think Tank Forum 2024 екінші күнінің жұмысы көпполярлы әлемдегі қауіпсіздік проблемаларына, саясатты қалыптастырудағы талдау орталықтарының рөліне, сондай-ақ сауда және көлік дәліздерін дамытуға өңірлік байланысты жақсартуға және экономикалық байланыстарды нығайтуға арналған сессияларды жалғастырды.
Форумға қатысушылар жаһандық ауқымда тұрақтылық пен орнықты дамуды қамтамасыз ету үшін келісілген стратегиялар мен ынтымақтастықты нығайту қажеттігіне сенім білдірді.
