Елнар Берікбаев,
ҚР Президенті жанындағы ҚСЗИ
стратегиялық талдау бөлімінің басшысы
Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев екі палаталы Парламенттен бір палаталыға көшу реформасын жүргізуді ұсынды. Мемлекет басшысының айтуынша, еліміздің Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу мәселесі 2027 жылы өтетін жалпыхалықтық референдумға шығарылуы тиіс, бұл әрбір азаматтың еліміздің саяси бағытын анықтауға үлес қосуына мүмкіндік береді.
Парламенттің бір палаталы құрылымы ең кең таралған болып саналады: оны мемлекеттердің 60%-ға жуығы пайдаланады. Бұл модель ең алдымен Қазақстанды қамтитын унитарлы елдерге тән.
Осылайша, бір палаталы Парламентке көшу бойынша ұсынылып отырған парламенттік реформа елдің мемлекеттік басқару жүйесінде және саяси өмірінде бірқатар оң өзгерістерге әкелетінін атап өтуге болады. Реформаның нәтижесінде мынадай негізгі өзгерістерді күтуге болады:
• Депутаттардың теңдігі және ішкі иерархияның болмауы. Парламенттің барлық мүшелері бірдей мәртебеге және тең өкілеттікке ие болады, жоғарғы және төменгі палата өкілдері арасындағы институционалдық айырмашылықты жояды. Бұл әрбір депутаттың заң шығару процесіне тең дәрежеде қатысуына, парламенттік қызметтің ұжымдық сипатын нығайтуға мүмкіндік береді.
• Екінші палатаның болмауы заңдарды қабылдау үдерісін тезірек және тиімді етеді, бұл қоғам сұранысына жедел жауап беруге мүмкіндік береді. Бұл ретте заң шығару рәсімінің құрылымы жеңілдетіліп, ол азаматтар үшін ашық әрі түсінікті болады, бұл парламенттің қызметіне қоғамдық бақылауды жеңілдетеді.
Осылайша, Сенатты тарату туралы шешімнің стратегиялық маңызы бар және Конституцияға тиісті түзетулер енгізуді талап етеді. Бұл мәселені жалпыхалықтық референдумға шығару Мемлекет басшысының ел болашағын анықтауға азаматтардың тікелей қатысуы арқылы демократиялық тәжірибені нығайтуға деген ұмтылысын көрсетеді.
