Үкіметтің кеңейтілген отырысында Президент стратегиялық тапсырма қойды: Қазақстанды толыққанды көлік-логистикалық орталық және Еуразияның транзиттік хабына айналдыру. Бұл бағыттағы негізгі жобалардың бірі – TMTM немесе «Орта дәліз». Қытай мен Еуропалық Одақ елдерін байланыстыратын бұл мультимодальды көлік бағыты көбірек назар аударуда. ТМТМ бағыты бойындағы Қазақстанның қолайлы географиялық жағдайы оның дамуына белсенді инвестициялар салуға жағдай жасайды. Осы дәліз бойынша тасымалдау көлемі өткен жылмен салыстырғанда екі есеге өсіп, 2,5 миллион тоннаға жетті. ТМТМ бойынша қазақстандық өнімнің экспорты үш есеге артты, бұл еуропалық компаниялардың осы бағыттағы мүдделілігін көрсетеді. 3 ел (Қазақстан, Әзірбайжан және Грузия) арасында «Астана» халықаралық қаржы орталығының базасында «Middle Corridor Multimodal Ltd.» Жаңа компаниясы құрылды. Бірлескен жұмыс аясында компания «бір терезе» қағидаты бойынша қызмет көрсетуге мүмкіндік береді.
Дүниежүзілік банктің бағалауы бойынша, 2030 жылға қарай орта дәліздің жүк айналымын 11 млн тоннаға дейін ұлғайту мүмкіндігі бар.
Бұл нәтижеге қол жеткізу үшін процестер мен процедураларды жеңілдету қажет, әсіресе шекарадан өту кезінде «кедергілерді» жою, цифрландыру және инфрақұрылымды жетілдіру.
Жалпы алғанда, орта дәлізді дамыту негізінен Қытайдың ЕО-мен сауда-саттығы аясында қарастырылады, бірақ шығыс бағыттағы маршруттың әлеуеті де бар.
Транскаспий бағытын дамытуға Еуропалық одақтан 10 млрд еуро көлемінде қаржылық қолдау алу Қазақстанның транзиттік әлеуетінің өсуі үшін елеулі мүмкіндіктер беретінін атап өту маңызды. Бұл инфрақұрылымды жедел дамытуға және елдің транзиттік хаб ретіндегі бәсекеге қабілеттілігін арттыруға түрткі болуы мүмкін.
Алайда, транзиттік көлемді ұлғайту кезінде отандық экспорттаушылардың мүдделерін ескеру қажет. Транзиттің өсуі олардың қызметіне теріс әсер етпеуі үшін транзиттік жүк ағындары мен жергілікті экспорттаушылардың қажеттіліктері арасындағы тепе-теңдікті қамтамасыз ету қажет.
Ерлан Жақупов,
ҚР Президенті жанындағы ҚСЗИ
Экономикалық саясатты талдау бөлімінің бас сарапшысы
